سفرنامه عراق ۳: بغداد و طاق کسری

...ساعت ده رسیدیم به شهر مدائن و طاق کسری در نزدیکی بغداد؛ که به قول تورج دریایی، مهم‌ترین نماد ایران پیش از اسلام در ذهن ایرانیان بود؛ چرا که از هخامنشان نزدیک هزار سال می‌گذشت که اسلام وارد ایران شد و بنابراین خاطرات گنگی از آن در ذهن ایرانیان باقی مانده بود. در حالی‌که ساسانیان را لمس کرده بودند. همین است که خاقانی در آن قصیده معروف، با اندوه و افسوس می‌گوید وقتی به مدائن می‌رسی و کاخ کسری را می‌بینی، با احترام از اسب پیاده شو و صورت به زمین بگذار(سجده کن) و حتی آنرا به نوعی هم‌تراز مکه می‌بیند...

ادامه نوشته

سفرنامه عراق ۲: بابِل باستان، نجف و کربلا

...از دروازه ایشتار وارد شدیم؛ از موزه نبوکدنصر که البته آثار چندان زیادی نداشت دیدن کردیم؛ کاخ جنوبی که بسیار بزرگ بود را گشتیم؛ کاخ صدام که در حریم این کاخ‌ها ساخته شده بود را نگاهی عبرت‌آمیز انداختیم؛ شیر سنگی مشهور بابل را دیدیم؛ خرابه‌های به‌جا مانده از باغ‌های معلق بابل را به نظاره نشستیم؛ آمفی‌تئاتری که در دوران اسکندر و سلوکیان ساخته شد را هم به‌عنوان واپسین مقصد دیدیم. به‌طور شانسی هم‌زمان در این آمفی‌تئاتر دانشجویان رشته هنر دانشگاه بابِل داشتند جشن دانش‌آموخنگی می‌گرفتند. از چهل و پنج دانشجو، فقط پنج مفر پسر و چهل مفر دختر بودند؛ مانند بیشتر رشته‌ها در ایران که زنانه شده....

ادامه نوشته

سفرنامه عراق ۱: از خوزستان تا شهر حله

از تابستان برنامه‌ریزی کرده بودیم که بهمن‌ماه چهار نفره برویم عراق؛ با خودرو حسین شرفی، من و محمدرضا جوادی یگانه و جبار رحمانی. جوادی یگانه به‌واسطه مسئولیت تازه‌ای که در دولت بر عهده گرفت، و جبار رحمانی از آنجا که ماه بعدی سفر خارجی طولانی‌ای در پیش دارد، نتوانستند همراهی کنند. در عوض، اسماعیل ریاحی که تجربه چند سفر داخلی با یکدیگر داشتیم و جواد عابد خراسانی که در سفر آسیای میانه (ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان) با هم بودیم، آماده سفر بودند و همراه شدند. البته جبار شب پیش از حرکت در جمع‌مان بود...

ادامه نوشته

سفرنامه ترکیه ۶: سایت هخامنشی در مرکز ترکیه و پایان سفر

...فردا صبح از آنکارا راه افتادیم به سوی آماسیه. پیش از آماسیه پیچیدیم به سمت «اولوز هویوک» که تپه‌ای باستانی است. سایتی است که چند لایه/دوره تمدنی دارد. اما مهم‌ترینش لایه هخامنشی است. سالنی تالار مانند با شش پایه ستون سنگی هم در آن به دست آمده و آن را یک آپادانای کوچک می‌نامند، آتشکده‌ای که به باور سرپرست تیم کاوش، نخستین عبادتگاه تک‌خدا پرستی کشف‌شده در ترکیه است، انبار، آشپزخانه بزرگ، راه سنگ‌فرش، پست‌خانه و... برخی بخش‌های مهم این سایت است که تا این لحظه کشف شده. ظروف و سکه‌های هخامنشی هم در آن به دست آمده. این یافته‌ها در موزه شهر آماسیه در بیست و پنج کیلومتری اینجا نگهداری می‌شود....

ادامه نوشته

سفرنامه ترکیه ۵: همایش انسان‌شناسی در استانبول و مسئله فلسطین

هدف اصلی این سفر، حضور در همایش بین‌المللی «کمیسیون انسان‌شناسی خاورمیانه» بود که هر سال در استانبول برگزار می‌شود. سال پیش هم شرکت کرده بودیم. انسان‌شناسانی از ایران، ترکیه، مصر، ژاپن، لهستان، اتریش، اسپانیا، امریکا و... در آن حضور داشتند. امسال من مدیر پنلی بودم که در حوزه انسان‌شناسی گردشگری تعریف کرده بودم. به جز ارائه خودم، دو ارائه دیگر هم در این پنل داشتیم...

ادامه نوشته

سفرنامه ترکیه۴: گور هخامنشی، تنگه تاریخی داردانل

سال‌ها آرزوی دیدن گور هخامنشی که در ترکیه به «پِرس مِزاری» و «تاش کوله» (برج سنگی) شناخته می‌شود را داشتم. در ترکی استانبولی تمدن هخامنشی را «پِرس/پارس مِدِنیتی» می‌گویند. ساختارش شبیه آرامگاه کورش بزرگ است. کلا سه تا بنای این شکلی داریم: یکی آرامگاه کورش بزرگ، یکی «گور دختر» در دشتستان بوشهر (که سه سال پیش تصاویر و فیلمش را در همین صفحه منتشر کردم) و یکی هم در غرب ترکیه و فاصله دو هزار کیلومتری مرزهای ایران. چند سال پیش که به ازمیر رفتم، چون با خودروی شخصی نبودم و این اثر در یک منطقه روستایی و حاشیه‌ای است، نتوانستم آنرا ببینم...

ادامه نوشته

سفرنامه ترکیه ۳: کوه نمرود، زادگاه حضرت ابراهیم، آرامگاه مولانا، پاموک قلعه

...در سکوی شرقی که ابعادش پنجاه در چهل و پنج متر است، نُه تندیس شیر (سلطان زمین)، عقاب (سلطان آسمان)، آنتیوخوس (پادشاه)، کوماژن (الهه باروری)، زئوس (خدای آسمان‌ها و بزرگ‌ترین خدا)، آپولون (پسر زئوس و خدای هنر و اندیشه)، هراکلس (یا هرکول، پسر زئوس و شخصیت پهلوان)، و دوباره تکرار عقاب و شیر قرار داشت. البته سرهای‌شان جدا شده و جلوی‌شان انداخته. جلوی این تراس سکویی هست که ظاهرا جایگاه نیایش و آتش روشن کردن بوده...

ادامه نوشته

سفرنامه ترکیه۲: ماردین و دیاربکر

ماردین در جنوب شرقی ترکیه بیشتر به واسطه نوع معماری‌اش که سنگی است و دور یک کوه مخرطوی ساخته شده مشهور است. نوک خود قله دژ نظامی است و پایین‌ترش خانه‌ها و فروشگاه‌ها. ما یک هاستل ارزان در بخش قدیمی و مرکزی شهر اجاره کردیم که چشم‌اندازش قله و دژ بود. به‌ویژه شب از روی پشت‌بامش که میز و صندلی گذاشته بودند، چشم‌انداز شهر و دژ زیبا بود...

ادامه نوشته

سفرنامه ترکیه۱: مرز جنگی ایران و روم

...به بخش تاریخی شهر رفتیم که پر از خانه‌های سنگی و کوچه پس کوچه بود. چندین کلیسا و مسجد تاریخی داشت. بالای کلیساها به خط سریانی هم نام‌شان را نوشته بود. همچنین بالای خانه‌ها نام صاحب‌خانه کنونی یا قدیمی به ترکی یا سریانی نوشته بود. در بیشتر خانه‌ها درخت انجیر بود و بسیاری‌شان شاخه‌ها را به پیشواز رهنگذران دراز کرده بودند تا همچون ما، از میوه‌های رسیده و شیرینش تناول کند...

ادامه نوشته

سفرنامه کردستان عراق (۴) اربیل

...از آرامگاه هوخشتره کله گاز راه افتادیم به طرف اربیل. تقریبا یک ساعت بعد رسیدیم به اربیل. نقشه این شهر باستانی به شکل چند دایره تو در تو است که در واقع خیابان‌ها و کمربندی دور شهر است. اربیل از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است و نامش در کتیبه‌های سومری هم آمده. جالب آنکه در بیشتر زبان‌های دنیا آنرا اربیل می‌نامند، اما خود کردها آنرا «هَولِر» تلفظ می‌کنند. مرکز حکومت خودمختار اقلیم کردستان، به ریاست خاندان بارزانی است....

ادامه نوشته

سفرنامه کردستان عراق (۳) موزه سلیمانیه، سنگ‌نوشته پایکولی و گوردخمه هوخشتره

...هتل سلیمانیه را به مقصد قیزقاپان که به‌عنوان آرامگاه هوخشتره شناخته می‌شود ترک کردیم. از سلیمانیه به طرف اربیل که برویم، در منطقه «دوکان» جاده فرعی و روستایی را در پیش گرفتیم که پس از آخرین روستا که «زرزی» نام داشت، به پای صخره و کوهی رسیدیم. پارکینگی برای بازدیدکنندگان درست کرده‌اند. هرچند نه آنجا و نه در طول راه خودرویی دیده نمی‌شد. تنها ما بودیم و ما، در برابر هیبت و عظمت گوردخمه نخستین پادشاهی که مرزهای ایران را فراقومی کرد....

ادامه نوشته

سفرنامه کردستان عراق (۲) سلیمانیه

...هنگام خروج از آخرین دروازه مرزی عراق، مامور کُرد عراقی گذرنامه‌های‌مان را نگاه کرد و پس داد و با لهجه کردی به فارسی گفت: «شما چرا «دخولی» نکردید؟ بروید توی آن کیوسک «دخولی» کنید و بیایید». من و جبار هاج و واج نگاه هم می‌کردیم که این چرت و پرت‌ها چیست که می‌گوید! بعدا فهمیدیم منظورش این بود که مهر ورود به عراق را نزده‌ایم. خدا پدرش را بیامرزد؛ وگرنه بعدا برای‌مان دردسر می‌شد....

ادامه نوشته

سفرنامه کردستان عراق (۱) آغاز سفر

از چند ماه پیش قرار شد گروه چهار نفره‌مان شهریور امسال برنامه سفر زمینی به حوزه ایران بزرگ فرهنگی را ادامه دهد (قبلا حوزه آسیای میانه و قفقاز جنوبی را رفته بودیم). امسال قرار شد قفقاز شمالی را بگردیم. از دو ماه پیش برنامه‌ریزی کردیم. اما متوجه شدیم باکو همچنان به بیشتر ایرانیان روادید (ویزا) نمی‌دهد. زمانی که حتی به تیم ملی بسکتبال دختران ایران هم روادید نداد، مطمئن شدیم به ما هم نخواهد داد. در حالی‌که شهروندان آن کشور برای آمدن به ایران نیاز به روادید ندارند!..

ادامه نوشته

نبرد رستم دستان و چنگیزخان مغول

نعمت‌الله فاضلی (استاد انسان‌شناسی): روزنامه شرق

کتابی این روزها خواندم که در نوع خودش نظیر ندارد: «دیدار و گفتگو با روح چنگیزخان» (۱۴۰۲) نوشته امیر هاشمی مقدم... «مغولستان در ایران سفارتخانه ندارد» (ص ۱۶) و همین دردسرهای بزرگی برای ویزا گرفتن هاشمی مقدم می‌آفریند که در «خوان اول: جنگ رستم و چنگیز برای گرفتن روادید مغولستان» در ۲۰ صفحه آن را شرحی خواندنی و شنیدنی می‌دهد....

ادامه نوشته

انتشار هم‌زمان دو سفرنامه‌ام

ماه گذشته دو سفرنامه‌ام که مربوط به سفرهای چند سال پیش است به‌طور هم‌زمان از سوی انتشارات اندیشه احسان و انتشارات انسان‌شناسی منتشر شد. بر هر دو نام مردم‌نگاری و خودمردم‌نگاری نهادم. مردم‌نگاری روشی است در انسان‌شناسی که پژوهشگر تلاش می‌کند با حضور در میدان پژوهش، گفتگو و مصاحبه عمیق با اهالی آن جامعه، مشاهده مشارکتی در زندگی‌شان و... به فهمی از فرهنگ برسد که نزدیک به فهم آن جامعه باشد. مردم‌نگاری سفر ترکیبی است از این روش با سفرنامه‌نویسی. یعنی در مردم‌نگاری سفر از سفرنامه‌نویسی صِرف فراتر رفته و ورود و حضورمان در آن نقطه بیشتر بر پایه وجود یک مسئله یا پرسش است؛ بیش از آنکه واژه به کار ببریم از مفاهیم نظری سود می‌جوییم؛ و برای تحلیل و تفسیر رویدادها نظریات انسان‌شناسی را به کار می‌گیریم.

ادامه نوشته

سفرنامه ارمنستان

تیرماه امسال سفری تقریبا دو هفته‌ای به همسایگان شمال‌غربی ایران داشتیم. با خودروی پژو پارس یکی از دوستان. مجموعا چهار نفر بودیم: #محمدرضا_جوادی_یگانه (دانشیار #جامعه‌شناسی #دانشگاه_تهران)، #جبار_رحمانی (دانشیار #انسان‌شناسی #موسسه_مطالعات_فرهنگی_و_اجتماعی، #حسین_شرفی (#جهانگرد و #ایرانگرد). در بخش‌هایی از سفر، محمدرضا برای‌مان از #جامعه‌شناسی_ادبیات ایران می‌گفت و من مانند دانشجو نام کتاب‌ها، نویسندگان، فیلم‌ها و... را یادداشت می‌کردم. حسین که چهل سال است ایرانگردی و جهانگردی می‌کند و #ارمنستان را خیلی خوب می‌شناسد، برای‌مان درباره بسیاری از جاذبه‌های مسیر توضیح می‌داد. و جبار که بیش از بیست سال است رفیق گرمابه و گلستانیم و با آنکه زمان‌های زیادی با یکدیگریم، باز هم هر بار که به هم می‌رسیم، کلی حرف نگفته و تازه داریم برای گفتن...

ادامه نوشته

تحریم فرهنگ ایرانی و زبان فارسی

امیر هاشمی مقدم

به تازگی از سفر عمان برگشته‌ام (عکس‌های این سفر به همراه دلایل سفرم به این کشور و تجربیاتم را می‌توانید در برگه اینستاگرامم: اینجا ببینید). پیش از سفر، در کنار مقالات و کتاب‌هایی که درباره این کشور می‌خواندم، طبیعتا کتاب «لونلی پلنت» نیز از اصلی‌ترین منابعم بود. بخش عمان این کتاب با این جمله آغاز می‌شد: «چرا [به عمان] برویم؟ در مسجد جامع مسقط [منظور مسجد سلطان قابوس است] فرش دستباف زیبایی وجود دارد؛ چیزی که زمانی بزرگترین فرش جهان بود، تا آنکه مسجد جامع ابوظبی در امارات متحده عربی این رکورد را شکست» (p: 341). جالب و بلکه اسف‌بار اینکه هر دوی این فرش‌ها کار قالی‌بافان ایرانی است، اما اشاره‌ای به ایرانی بودن آنها نشده. البته در لابلای صفحات آتی کتاب به این مورد پرداخته، اما در حاشیه...

ادامه نوشته

تندروتر، اما عاقل‌تر از خودسرها!

امیر هاشمی مقدم: فرارو

جک استراو، یا آنگونه که جان بولتون برای تمسخر به او لقب داده بود «جک تهرانی»، وزیر پیشین امور خارجه بریتانیا که علاقه‌ای وافر به ایران و موضوعات مرتبط با آن دارد، در سال 1394 (که البته دیگر وزیر نبود) نه تنها دست همسرش، بلکه دست دوستان خانوادگی‌شان را هم می‌گیرد که بیاورد و زیبایی‌های ایران را نشان‌شان بدهد. غافل از اینکه نیروهای همیشه «خودسر»، همین که می‌فهمند او آمده ایران برای گردش، اصفهان و ابرقو و شیراز را کوفت خود و همسفرانش کرده، و عملا مانع از بازدید از شهرهای دیگری همچون کاشان که دوست داشت ببیند، شدند...
استراو درباره آزار و اذیتی که بسیجیان به خودِ او هنگام سفر به ایران داشتند می‌نویسد: «هدف اصلی این کار، دولت روحانی بود و آنها می‌خواستند از این رهگذر به آنها فشار بیاورند و در مسیر عادی‌سازی روابط ایران و جهان سنگ بیاندازند و صد البته که این تندروها هیچ علاقه‌ای هم به من نداشتند. اما نفرت بیشتر آنها از اصلاح‌طلبانی بود که می‌خواستند حد و مرزی برای قدرت آنها تعریف شود». و البته که ای‌کاش این نیروهای تندرو و به ظاهر خودسر، اجازه می‌دادند کسانی به نقد بنیادی از بریتانیا بپردازند که اندک سوادی دارند...

ادامه نوشته

نشست نقد و بررسی «سفرنامه افغانستان» در مشهد

کافه کتاب آفتاب، نشست سیزدهم نقد و بررسی کتاب را برگزار می‌کند:

«سفر به سرزمین آریایی‌ها: سفرنامه افغانستان»

با حضور:

امیر هاشمی‌مقدم (نویسنده کتاب)؛ محمدکاظم کاظمی (شاعر و نویسنده افغانستانی)؛  سیدابوطالب مظفری (شاعر و نویسنده افغانستانی)؛ محسن اسلام‌زاده (کارگردان مستند «تنها میان طالبان)؛ 

دبیر نشست:

سید حسام رضوی (کارشناس امور افغانستان در برنامه تلویزیونی «وطن‌دار»)

زمان : سه‌شنبه، ۱۶ بهمن، ساعت ۱۸

مکان : چهارراه دکترا، بازار کتاب گلستان، کافه کتاب آفتاب

حضور برای همگان آزاد است.

 

https://t.em/moghaddames

https://t.me/cafe_ketab_aftab

سفرنامه شیعه باستان‌دوست 8: سفر نیمه‌تمام...

امیر هاامیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

...توی همین فکرهای اعصاب خرد کن بودم که مینی‌بوس مرا جلوی موزه ملی عراق پیاده کرد. بهای بلیطش برای بازدیدکنندگان غیر عراقی را 25 هزار دینار نوشته بود که به پول ما می‌شد 325 هزار تومان. یک حساب سرانگشتی کردم دیدم دقیقا 25 هزار دینار هم باید کرایه سواری‌های بغداد به سلیمانیه را بدهم و کرایه بین سلیمانیه، اربیل و موصل و از آنجا هم به مرز، قطعا زیاد است و در این میان هر شب برای ماندن در هتل‌های ارزان‌بها باید دست‌کم 300 هزار تومان بپردازم که خیلی می‌شود. در واقع اگر سال پیش به بازدید موزه می‌آمدم، بلیطش می‌شد 75 هزار تومان و کرایه سواری‌ها تا سلیمانیه هم دقیقا همین مقدار و هزینه هر شب اقامت در هتل‌های ارزان‌بهای سلیمانیه و... هم همینقدر. اما به یکباره ارزش پول‌مان آنچنان افت کرد که دیگر یک سفر ارزان و ساده هم خیلی دشوار شده بود برایم...

ادامه نوشته

سفرنامه شیعه باستان‌دوست 7: همجواری سلمان فارسی با طاق کسری

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

...از دروازه پشتی آرامگاه سلمان فارسی بیرون رفته و راه طاق کسرا را در پیش گرفتم. راستش به‌عنوان یک ایران‌گرا و باستان‌دوست، احساس عجیبی داشتم از اینکه می‌خواهم این اثر بزرگ، این یادگار دوران شکوه ایران باستان را ببینم. هیچ وقت از این قصیده خاقانی که می‌گوید: «ایوان مدائن را آیینه عبرت دان» خوشم نمی‌آمد. در این شعر به نابودی این اثر اشاره شده که برای من هیچ خوشایند نبود. یک روایت هم می‌گوید هنگام تولد پیامبر اسلام (ص)، این طاق تَرَک برداشت. اما این روایت هیچ سندیت تاریخی‌ای ندارد و بی‌گمان جعلی است. بر پایه همین روایت و نیز کتمان شکوه تاریخ ایران پیش از اسلام، در گفتمان پس از انقلاب بود که همیشه این طاق باشکوه را به‌عنوان نماد ظلم و ستم حکومت‌های پیش از اسلام به مردم ایران بازنمایی می‌کردند و هرگز در پی یاری رساندن به مرمت و نگهداری این بنا یا ثبت جهانی آن در یونسکو نبودند...

ادامه نوشته

سفرنامه شیعه باستان دوست- 6 از فتنه انگلیسی تا مهربانی عراقی

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

...دکتر محمد فاضلی در کانال تلگرامی‌اش نوشته بود: «امیر هاشمی مقدم، دانشجوی باهوش و درسخوان اولین کلاس درس دانشگاه من در سال 1381 بود. او  عاشق ایران است و سال‌ها روی شیشه عقب ماشین‌اش نوشته بود «چو ایران نباشد تن من مباد» و با آن همه ایران را وجب به وجب گشت تا بداند عاشق چیست. انسان‌شناس است و عاشق سفر، و از افغانستان تا مغولستان و آسیای میانه هر کجا که نشانی از ایران و زبان فارسی باشد، جست‌وجو کرده است. عشق ایران در او موج می‌زند. تخصص او انسان‌شناسی گردشگری است. این‌ها را نوشتم تا متن زیر را که می‌خوانید بدانید آدم عاشق ایران آن‌را نوشته است. دوست داشتید به کانال او https://t.me/moghaddames)) هم سر بزنید»...

ادامه نوشته

سفرنامه شیعه باستان‌دوست 5: حضور فراگیر ساقی کربلا

امیر هاشمی مقدم: حبرگزاری مهر

...یک پسر طلبه اصفهانی هم به جمع‌مان پیوست و این بار من از منبر پایین آمده و او رفت بالای منبر. از تحریفات و مشکلات حوزه‌های علمیه می‌نالید. از جمله می‌گفت که روحانی‌ها نباید برای نماز خواندن‌شان پول بگیرند و بلکه باید در کنار مطالعات دینی، نان عرق پیشانی‌شان را بخورند. همین بود که می‌گفت خودش اگرچه در حوزه نجف درس می‌خواند، اما تاکنون یک دینار هم شهریه از حوزه نگرفته و به جای آن، همزمان در یک پارچه‌فروشی کار می‌کند. ماهانه 850 هزار دینار دستمزد می‌گیرد که اگرچه به پول ایران بیش از 10 میلیون تومان می‌شود، اما برای کسی که در عراق زندگی کند، مناسب گذران یک زندگی ساده است...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان (16) تندیس چنگیزخان

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

...درون ساختمان موزه‌ای دارد که یافته‌هایی از دوران برنز تا دوره کنونی را به نمایش می‌گذارد. همچنین چکمه چرمی مغولی بسیار بزرگی (به گمانم تقریبا 6 متر) درون سالن است. یک طبقه از راه‌پله درون سالن بالا می‌روی تا به آسانسوری برسی که شما را بالای تندیس می‌برد. این آسانسور از درون پاهای عقبی و دم اسب چنگیزخان که به شیوه ماهرانه‌ای به یکدیگر چسبیده‌اند می‌گذرد. سپس باید از یک راه‌پله باریک با پله‌هایی بلند بالا بروید تا به گردن اسب برسید. از اینجا به بعد می‌توانید چشم‌انداز اطراف را ببینید. اما بهترین نقطه، روی سر اسب است که هم بالاتر است و هم از سه‌سو می‌توانید دشت‌های اطراف را نگاه کنید. سوی چهارم اما چهره و بالاتنه فلزی خود چنگیزخان است که از بالا دارد به سوی خاور/شرق نگاه می‌کند؛ به استان خنتی؛ جایی که زادگاهش بوده. زادگاه چنگیزخان را همه می‌دانند کجاست، اما کسی از جایی که او به خاک سپرده شده خبر ندارد. این خواست خود او بود که مخفیانه به خاک سپرده شود. بنابراین همه آنهایی که او را به خاک سپردند، در راه بازگشت به دست سربازان کشته شدند تا هیچ شاهدی از مکان خاک سپاری نباشد...

ادامه نوشته

سفرنامه شیعه باستان‌دوست. 4: ارزش ریال اینجا معلوم شد!

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

روز چهارم: ساعت یک بامداد از سرما بیدار شدم. امشب هوا خیلی سرد شده بود. بیرون چادر متولی آن چادر و چند عراقی دیگر آتش روشن کرده و دورش ایستاده بودند. رفتم و کمی خودم را گرم کردم. بعد دست و رویم را شسته و راه افتادم. خیلی جاهای دیگر توی راه، آتش درست کرده و دورش ایستاده بودند برای گرم شدن. یکی از چیزهای جالبی که امشب دیدم، جوان عراقی نابینایی بود که یک چوب‌دستی نازک به‌عنوان عصای سفید در دست گرفته بود و همینگونه که با خودش مرثیه می‌خواند، تند تند راه می‌رفت. آن هم به تنهایی. تقریبا چهار پنج دقیقه‌ای پشت سرش راه رفتم ببینم چگونه می‌رود. با صدای زدن چوب‌دستی‌اش بر زمین، دیگران را آگاه می‌کرد که متوجهش شده و بروند کنار، اما چندین بار هم خورد به زائرانی که وسط راه ایستاده یا به آهستگی راه می‌رفتند. نمی‌دانم آیا همه راه را پیاده می‌رفته یا تنها بخشی از ان را؛ اما جالب نبود که از خودش بپرسم...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان (15) سنگ‌نوشته‌های تونیوکوک

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

 

...سنگ‌نوشته تونیوکوک که البته به نام باین تسوکتو (Bain Tsokto) هم شناخته می‌شود، محوطه‌ای است تقریبا به مساحت 1200 متر که دور تا دورش را حصار کشیده‌اند و درونش دو تا ستون سنگی چهارگوش است که یکی‌شان 243 سانتی‌متر و دیگری 217 سانتی‌متر بلندی دارد. بر هر سوی این سنگ‌های چهارگوش که تقریبا پهنای نیم‌متری دارد، نوشته‌هایی به خط ترکی باستان بود. خط ترکی باستان برگرفته از الفبای سُغدی و پهلوی بود که این الفبا ریشه در الفبای آرامی داشت. اینها قدیمی‌ترین خط و الفبایی است که ترکان به کار می‌برده‌اند و شمارشان بسیار اندک است. کاربردش هم تقریبا یک سده بود (هشتم میلادی) و در سده نهم میلادی جایش را به الفبای اویغوری داد که پیشرفته‌تر بود. اما آن هم عمر درازی نداشت و با پذیرش اسلام از سوی ترکان، الفبای عربی-فارسی جای آنرا گرفت...

ادامه نوشته

سفرنامه شیعه باستان‌دوست. 3: اربعین برای وحدت‌بخشی یا...؟

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

از پرچم‌های «یا حسین» گرفته تا پرچم کشورها، پوسترهای کوچکی که بر پشت کوله‌پشتی نصب کرده بودند، تصاویری که بر چفیه‌های گردن نقش بسته بود و...، همه نشانه‌هایی نه تنها فردی، که اجتماعی را در برداشت. برای نمونه، بیشتر شیعیان جمهوری آذربایجان و ترکیه، نه تنها بر پوشاک یا کوله‌پشتی‌شان پرچم کشورشان بود، بلکه پرچم‌های بزرگ و بسیار بلندی هم از کشورشان در دست داشتند. کاملا مشخص بود که تلاش داشتند آنقدر میله پرچم‌هایی که در دست داشتند بلند باشد که به چشم بیاید و از دیگر پرچم‌ها بالاتر باشد. این گستردگی پرچم را شما مطلقا برای هیچ یک از شهروندان دیگر کشورها نمی‌دیدید...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان، بخش چهاردهم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

 

روز پانزدهم: شنبه 14 مرداد 1396

ساعت ده دقیقه به هشت بیدار شدم و با بچه‌ها رفتیم به رستوران. پس از صبحانه هم، به ساختمان اصلی دانشگاه رفتیم تا در سالن همایش بسیار کوچکی، کارهای‌مان را ارائه دهیم. در واقع کلاس نیم‌دایره و پلکانی بود، شبیه کلاس برخی دانشگاه‌های غربی که در فیلم‌ها می‌بینیم. به بالای دیوار کلاس، تندیس نیم‌تنه 12 تن از مشاهیر دنیا را چسبانده بودند. نکته شگفت‌انگیز و البته اسف‌بار برای من این بود که همه این 12 تن اروپایی بودند و هیچ تندیسی از مشاهیر شرق و مسلمان در آن میان نبود.

ادامه نوشته

سفرنامه شیعه باستان‌دوست. 2: آغاز راه

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

...در این میان، دست‌کم توانستم گشتی هم در وادی‌السلام بزنم. چون از نوجوانی به قبرستان تخت فولاد اصفهان علاقه زیادی داشتم، زیاد می‌رفتم آنجا. اما همیشه می‌شنیدم و می‌خواندم که تخت فولاد پس از وادی‌السلام، دومین قبرستان بزرگ جهان اسلام است. بنابراین برایم خیلی جالب بود که وادی‌السلام را هم ببینم. سنگ قبرها عموما نیم متر بالاتر از سطح زمین بوده و کنار هم و فشرده جای گرفته بودند. نظم و ترتیب چندانی در چیدمان سنگ قبرها دیده نمی‌شد. همینطور که در قبرستان دور می‌زدم، چشمم به آرامگاه حضرت هود و حضرت صالح افتاد. داستانهای پیامبران یا همان قصص‌الانبیا جزو کتابهای مورد علاقه کودکی‌ام بود و در این میان، داستان این دو پیامبر خیلی جذبم می‌کرد. بنابراین آرامگاه‌شان را که بیشتر شبیه مسجدی کوچک با گنبدی فیروزه‌ای بود، زیارت کرده و راهم را ادامه دادم تا به مغازه رسیدم...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان: بخش سیزدهم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

...مغولستان اگرچه زلزله‌خیز نیست و اندک زلزله‌ها هم آسیبهای جدی در پی ندارد، اما زمستان‌های بسیار سردی هر چند سال یکبار برایش رخ می‌دهد که تعداد زیادی از دام‌ها از بین می‌رود. به‌طور عادی هم زمستانهای بسیار سردی دارد که دمای هوا در گرم‌ترین ساعات روز 13 درجه زیر صفر و در شب 30 درجه زیر صفر است که گاهی تا چهل درجه زیر صفر هم سرد می‌شود. بنابراین هنگامی که از دزود سخن می‌گوییم، یعنی دمای هوا از این هم بسیار پایین‌تر می‌رود. معمولا وقتی تابستان پر باران باشد، زمستان دزود رخ می‌دهد که خودش چند گونه است: یا برف بسیاری می‌بارد که به «دزود سفید» شناخته می‌شود؛ یا سرمای شدید مایه یخ زدن زمین و آبها می‌شود که به «دزود سیاه» شناخته می‌شود. دزود سفید رخ بدهد یا سیاه، به‌طور میانگین یک سوم دامهای‌شان خواهد مرد. بیمه کردن هنوز در مغولستان جا نیفتاده و بنابراین با هر دزود، زیان بسیاری می‌بینند. دام‌های مرده را هم آتش می‌زنند...

ادامه نوشته

جلسه نقد و بررسی سفرنامه افغانستان

تقریبا یک ماه پیش چاپ دوم سفرنامه‌ام، یعنی «سفر به سرزمین آریایی‌ها: سفرنامه افغانستان» (انتشارات سپیده‌باوران) روانه بازار شد که در برخی کتابفروشی‌های سراسر کشور و از جمله روبروی دانشگاه تهران در دسترس است. همچنین نسخه الکترونیکی‌اش از کتابفروشی طاقچه (اینجا) قابل خریداری است. هرچند 60 صفحه آغازین آنرا می‌توانید به رایگان دانلود کرده و بخوانید.

سه‌شنبه 6 آذر 1397، از ساعت 16 تا 18جلسه نقد و بررسی همین کتاب توسط «انجمن دیاران» که در زمینه مهاجرین افغانستانی در ایران فعالیت می‌کند و با همکاری «موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران» برگزار می‌شود. اگر دوست داشتید، می‌توانید در این نشست حضور یابید. من نیز از طریق اسکایپ با این جلسه همراهی خواهم کرد.

آدرس: تهران، بلوار کشاورز، خیابان وصال، کوچه شاهد، پلاک 8، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، طبقه پنجم. سالن کنفرانس.

نوشته‌های مرا در کانال تلگرامی مقدمه (اینجا) بخوانید.

سفرنامه شیعه باستان‌دوست. 1: از آنکارا تا نجف

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

امسال می‌خواستم هر جور که شده، پیاده‌روی اربعین را بروم. هم برای اینکه پیاده‌روی‌های طولانی را دوست دارم (و مثلا از تهران و راه کوهستانی، به مازندران رفته بودم یا چندین بار با دامداران مازندرانی، کوچ‌های چند روزه داشتم)، هم اینکه از تجربیات زائران ایرانی بیشتر بدانم و هم از بناهای تاریخی ایرانی در عراق بازدید کنم. تجربه زائر و گردشگر پدیده مهمی است که مرا واداشته تا پایان‌نامه دکترایم را روی تجربیات گردشگران متمرکز شوم. تجربه یک فرد چیزی نیست که بتوان با دیدن به فهم آن رسید؛ بلکه چیزی است که نیاز به فهم درونی گردشگر و رساندن او به نقطه‌ای دارد که بتواند احساسات درونی‌اش را بیان کند. درباره زائران ایرانی که به اربعین می‌روند، بسیاری از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، به یکی از انگیزه‌های این سفر اشاره دارند و نه تجربیات زائران. اینکه حکومت ایران امکانات بسیار زیادی را برای این برنامه آماده می‌کند و زائران می‌توانند چندین روز در عراق، بدون اینکه هزینه‌ای برای خوردنی، نوشیدنی و جای خواب بپردازند، به زیارتگاه‌های مهم امامان شیعه بروند. اما کمتر کسی به دنبال این بوده که بفهمد خب بعدش چه؟..

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان: بخش دوازدهم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

...صبج پس از صبحانه، با ونسان درباره شمنیزم در لائوس سخن گفتیم. خودش آمد سراغم و فیلم تازه‌ای را در یوتیوب نشانم داد که یک زن لائوسی می‌گفت دیشب خدا آمده بود توی حیاط خانه‌شان و جای پاهایش را هم نشان می‌داد. مشخص نبود که جای پا باشد. اما ونسان توضیح داد که این زن می‌گوید یکبار هم در کودکی تجربه دیدن خدا را در کوه‌ها داشته است. خدایان‌شان عموما کوتاه‌قد هستند (با دستش اندازه نیم‌متر را نشانم می‌داد) که موهایی بلند و چشمانی کشیده دارند که گوشه‌اش به سوی پیشانی می‌رود. در کوه‌ها می‌گردند و نمی‌شود دقیق و ژرف دیدشان. تنها با گوشه چشم برای یک لحظه می‌توان آنها را دید و اگر دوباره بخواهی با دقت ببینی‌شان، غیب شده‌اند. اما در شرایط ویژه‌ای می‌توان کامل و دقیق دیدشان که من متوجه نشدم دقیقا چه شرایطی. انگلیسی ونسان از من هم بدتر بود. همچنین درباره اینکه خدایان ممکن است از برخی از جانوران مراقبت کنند می‌گفت. برای همین است که مثلا نمی‌شود یک ببر را شکار کرد و همیشه جان به در می‌برد...

ادامه نوشته

مهربان‌تر از ما با خودمان

امیر هاشمی مقدم
برای نخستین بار به پیاده‌روی اربعین آمدم. درباره آنچه دیدم و تجربه کردم به زودی خواهم نوشت (فعلا با گوشی بیش از این دشوار است و تا چند روز دیگر هم در سفر خواهم بود). اما آنچه در این چند روز بیش از هر چیز دیگر توجهم را جلب کرد، شیوه نگاه عراقی‌ها به ایرانیان بود. از همان مرز که وارد می‌شوی، با نگاه و سخن و مهمان‌نوازی‌شان، سنگ تمام می‌گذارند. البته شیعیان‌شان (که جمعیت‌شان نسبت به عربهای اهل سنت و کردها بیشتر است) به همه زائران احترام می‌گذارند، اما به ایرانی‌ها بیشتر. چندین بار دیدم که وقتی از یک ایرانی می‌پرسیدند: �ایرانی�؟ و پاسخ بله می‌شنیدند، سرشان را کمی پایین آورده و دو دست را روی سرشان می‌گذاشتند؛ یعنی جای ایرانی‌ها روی سر ماست. اگر هم این کار را نکنند، بی‌گمان با گفتن �حبیبی� یا �اهلا و سهلا� (خوش آمدید) پاسخ می‌دهند...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان (بخش یازدهم): بازگشت از صحرا

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

همینطور که داشتیم با وندان شوخی می‌کردیم، ناگهان یکی از اسب‌ها که گله‌شان در فاصله پنجاه متری‌مان بود شروع کرد با سرعت دویدن و بنابراین نگاه‌های ما را هم به خود کشاند. اما هنوز بیست متر بیشتر ندویده بود که افتاد روی زمین. بقیه اسب‌ها هم دورش گرد آمدند. خانواده اردنه هم که همان نزدیکی بودند خودشان را بالای سرش رساندند. اما کمی لرزه به اندامش افتاد و مرد. به همین سادگی. هیچکسی باورش نمی‌شد. بلند شدم راه افتادم به طرفش. چند تا از بچه‌های دیگر هم آمدند تا مانند من ببینند چه شده. اما خانواده اردنه گفتند نیایید. گمان بردم شاید باور یا سنت‌شان باشد. بعدا از هر کدام‌شان که دلیل مرگ اسب را پرسیدم، یک چیزی می‌گفت.

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان: بخش دهم (جشنواره نادام)

امیرر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

نادام که به معنای جشنواره و فستیوال است، جشنی است که مغول‌ها در ماه‌های تیر و مرداد برگزار می‌کنند. دیگر ماه‌های سال، این سرزمین آنچنان سرد است که نمی‌شود جشن برگزار کرد و تنها همین ماه‌های تیر و مرداد است که جنب و جوش را می‌توان در میان مغولها دید. نادام، جشنواره‌ای است که در همه مناطق این سرزمین برگزار می‌شود. برای شهرنشینان در میدان‌ها یا ورزشگاه‌ها، و برای دامداران، در دشتهای‌شان. دامداران به نزدیک‌ترین مکان برگزاری نادام که قاعدتا در شعاعی کمتر از 30-20 کیلومتری‌شان است رفته و جشنواره‌شان را آنجا برگزار می‌کنند. در این جشنواره، سه هماورد یا مسابقه برگزار می‌شود: کشتی مغولی، اسب‌سواری و تیراندازی. البته نواختن موسیقی و رقص دخترها هم در جشنواره‌های نادام در سالهای اخیر دیده می‌شود...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان: بخش نهم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

کلاس که به پایان رسید، بازی «شاقا» را یاد گرفتیم. مهره‌های این بازی از قوزک پای گوسفند درست شده بود. مغولها وقتی گوسفندی را می‌کشند، قوزک پایش را دور نمی‌اندازند، بلکه آن را تمیز کرده و به‌عنوان مهره‌بازی به کار می‌گیرند. بازی‌های زیادی دارند با این استخوانها که چند تایی‌اش را یادمان دادند. برای نمونه، کیسه مهره را خالی کردند وسط (چون مصرف گوشت‌شان بالاست، بنابراین هر خانواده تعداد زیادی مهره قوزک پای گوسفند دارد)...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان: بخش هشتم، شمنیسم در مغولستان

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

«هانویی»، دره‌ای است با رودخانه‌ای کم‌ژرف از میانش که برای مغول‌ها هم تفرجگاه تابستانی است و هم گونه‌ای زیارتگاه. به عبارت بهتر، جایی برای انجام اعمال و رفتار شمنیسم. شمنیسم که در انسان‌شناسی هم بسیار مورد توجه است، دین اصلی مغولان تا سده شانزدهم بود و پس از آن، بوداگرایی در این کشور رایج شد. اما همچنان باورهای شمنی در بین مغولها گسترده است و کاربرد دارد. شمنی‌ها در درمان-جادوگری بسیار شناخته‌شده‌اند. یعنی بیماریهای روانی و بدنی را با رفتارهای جادوگرانه درمان می‌کردند. چیزی که در این دره، شبیه آنرا خواهیم دید...

ادامه نوشته

افسوس برای نرگسهای افغانستان

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

عمده آشنایی مردم ایران با وضعیت افغانستان از دو کانال به دست می‌آید: اخبار رسانه ملی درباره جنگ و انتحار و بمباران خانه‌ها توسط نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا از یکسو، و اخبار دزدی و تجاوز اتباع افغانستانی در روزنامه‌های ایران از سوی دیگر. همین است که نگاه بیشتر مردم ما نسبت به افغانستان منفی و یکسویه است (اگرچه نشانه‌هایی از تغییر جدی هم در رسانه ملی و هم در برخی روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها درباره افغانستانی‌ها به چشم می‌خورد). در کنار این دو کانال می‌توان به سفرنامه علاقمندانی که به این کشور رفته‌اند اشاره کرد که نه تنها یکسویه اخبار را پوشش نمی‌دهند، بلکه گزارش‌های دست اولی را از بطن و متن زندگی در افغانستان به ارمغان می‌آورند. جانستان کابلستان (رضا امیرخانی)، در پایتخت فراموشی (محمدحسین جعفریان)، سفر به سرزمین آریایی‌ها (امیر هاشمی مقدم) و افسوس برای نرگسهای افغانستان برخی از سفرنامه‌های ایرانیان علاقمندی است که در سالهای اخیر منتشر شده است...

ادامه نوشته

ایران از نگاه ایلبر اورتایلی و دیگر نویسندگان ترکیه

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر

پروفسور ایلبر اورتایلی را می‌توان شناخته‌شده‌ترین استاد تاریخ و ادبیات کنونی ترکیه دانست. حضور او در برنامه‌های تلویزیونی کافی است تا بینندگان بسیاری را پای تلویزیون بنشاند؛ همانگونه که حضورش در دانشگاه‌ها برای سخنرانی، باعث می‌شود حتی ساعتی پیش از آغاز سخنرانی، درهای سالن به خاطر ازدحام دانشجویان بسته شود.

ایلبر اورتایلی به خاطر چند کلیپ کوتاه که از سخنرانی‌هایش گرفته شده، برای بسیاری از ایرانیان نیز شناخته شده است. او در این سخنرانی‌ها از ایران و تمدن ایرانی، تاثیر گرفتن فرهنگ و زبان ترکی از فرهنگ ایرانی و زبان فارسی، شگفتی‌های ادبیات فارسی و بزرگانش و مسائلی از این دست سخن می‌گوید. اورتایلی تاکنون چندین بار هم به ایران سفر کرده است. از نخستین سفرش که در سال 1365 بود تا همین زمستان گذشته (1396) که به ایران آمد. البته او به کشورهای بسیاری سفر کرده و با چندین زبان، از جمله فارسی آشنا است. سفرنامه‌اش به حدود سی کشور جهان، اکنون به چاپ هجدهم رسیده است. بخشی از این سفرنامه نیز، به ایران اختصاص دارد که در آنجا، سه شهر تبریز، تهران و اصفهان را توصیف می‌کند. اما تنها بخشی از سفرهایش به ایران در این سفرنامه آمده است...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان، بخش هفتم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

روز چهارم سه شنبه سوم مرداد 1396
ساعت هشت بیدار شده و از گیر (چادر مغولی) بیرون رفتم. خیلی چشم‌انداز زیبایی داشت. چیزی شبیه فلات بود، اما در اندازه‌ای بسیار کوچک. یک دشت هموار که می‌شد به ‌عنوان زمین فوتبال بی‌سر و ته از آن استفاده کرد، دور تا دورش با کوه‌هایی بسیار کوتاه که به تپه می‌ماند، گرفته شده بود. اندازه‌اش شاید 10 کیلومتر درازا و 5 کیلومتر پهنا داشت. یعنی پنج هزار هکتار. چون زمین کاملا صاف بود، می‌شد سرتاسر دشت را به خوبی دید. 23 گیر در این پهنا برپا شده بود. البته بهتر است بنویسم 23 خانوار گیرهای‌شان را برپا کرده بودند؛ چرا که بیشتر خانوارها دو گیر دارند و برخی یک گیر و یک کلبه چوبی و برخی دیگر هم ممکن است دو گیر داشته باشند و یک کلبه چوبی...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان، بخش ششم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ
آیراق در واقع دوغ تخمیرشده اسب است. بنابراین چیزی شبیه نوشیدنی‌های الکلی است، با اثرگذاری کمتر. در مغولستان شیر و آیراق و کشکش و گوشت اسب، پر کاربرد است. یعنی دقیقا همچون گوسفند و گاو، از گوشت و لبنیات اسب هم استفاده می‌کنند. فقط اسب به جز اینها، برای‌شان کاربری سواری هم دارد. آیراق را به ترتیب سن به مهمان یا هر کسی که بخواهد بنوشد می‌دهند. هم دادن فنجان بزرگ آیراق (که کاسه‌های چینی برای این کار کاربرد دارد) و هم گرفتن آن آداب دارد. یا باید با دو دست داد و یا باید با دست راست داد، در حالی‌که دست چپ را زیر آرنج دست راست به‌عنوان اهرم گرفته‌ای.

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان، بخش پنجم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

...راه افتادیم به سوی موزه «بُغد خان» (Bogd Khan) که محل زندگی آخرین پادشاهان مغول تا پیش از انقلاب سال 1921 بود. خانه‌ها و کاخهای این مجموعه کاملا از فرهنگ و معماری چینی نمونه‌برداری شده و اگر کسی عکسهای این مجموعه را ببیند و ندانسته باشد مغولستان است، گمان می‌برد شهری در چین است. کلا بیشترین ارتباط مغولها با چین بوده. حملات بسیار همین قوم به چین بود که مایه درست کردن دیوار چین برای پیشگیری از حملاتشان شده است. گاهی چین زیر تاخت و تاز و سلطه مغول در می‌آمد و گاهی هم مغولستان. اما در نیمه سده بیستم به یکباره...

ادامه نوشته

سفر به افغانستان، سفر به سرزمین «دیگری‌های خودی»

امیر هاشمی مقدم در گفتگو با خبرگزاری مهر، از سفرنامه افغانستانش می‌گوید:

امیر هاشمی مقدم، دانشجوی دکترای انسان‌شناسی در دانشگاهی در آنکارای ترکیه است. او تحصیلات کارشناسی خود را در همین رشته در دانشگاه مازندران و کارشناسی ارشدش را در رشته ایران‌شناسی فرهنگی در دانشگاه شهید بهشتی گذرانده است. مجموعه‌ای از مقالات تخصصی در حوزه انسان‌شناسی و گردشگری و انتشار چندین کتاب، او را در حوزه تخصصی کاری‌اش به شدت فعال نشان می‌دهد. اما نام هاشمی مقدم در رسانه‌های ژورنالیستی ایران با «حمایت از حقوق مهاجرین افغانستانی ساکن ایران» گره خورده است. او در زمینه لزوم توجه به مسئله مهاجرین افغانستانی ساکن ایران، از پیشگامان عرصه طرح بحث رسانه‌ای مهاجرین افغانستانی ساکن ایران است و در مواقع مختلف، فضای بی‌صدایی مهاجرین به وسیله او شکسته شده است.

هاشمی مقدم چند سال پیش به افغانستان سفر کرده و سفرنامه‌ای مختصر از این ماجرا را در فضای مجازی منتشر می‌کند. این سفرنامه بلافاصله مورد استقبال قرار می‌گیرد و او را به چاپ کتابی تفصیلی‌تر و پردامنه‌تر از سفرش به افغانستان می‌کشاند. این کتاب اخیرا از سوی انتشارات سپیده‌باوران با نام «سفر به سرزمین آریایی‌ها» منتشر شده و هم‌اکنون در غرفه این انتشارات در نمایشگاه کتاب در حال عرضه است.
روایت هاشمی مقدم از افغانستان این سالها، با توجه به آشنایی و نزدیکی پیشینی او با افغانستانی‌های ساکن ایران به شدت قابل تامل است. او برای مخاطبان ایرانی، دریچه‌ای جدید به سوی افغانستان باز می‌کند. دریچه‌ای که با توجه به سوء تفاهم‌های همه این سالها میان این دو ملت، بسیار قابل توجه است...

متن کامل گفتگو را از اینجا (کلیک کنید) بخوانید.
(نوشته‌های رسانه‌ای مرا می‌توانید در کانال «مقدمه» بخوانید)

سفرنامه مغولستان، بخش چهارم

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ

...از یک جوان خوش‌پوش مغول پرسیدم رستوران در نزدیکی میدان کجاست؟ انگلیسی می‌دانست و راه افتاد همراه‌مان تا نشان‌مان بدهد. همان اول کار پرسید جایی می‌خواهی نشانت بدهم که خانم برای سرویس دادن هم باشد؟ گفتم نه. در سفر به کشورهای دیگر، خیلی اوقات چنین پیشنهادهایی می‌تواند شما را به دام گروهی بیندازد که به سادگی دار و ندارتان را می‌گیرند و بعد هم معلوم نیست به آسانی بتوانید از دست‌شان خلاص شوید. خلاصه رستورانی در همان نزدیکی نشان‌مان داد. اما پیش از اینکه از هم جدا شویم گفت می‌شود پنج هزار توگروگ به من بدهید؟ یعنی هفت هزار و پانصد تومان. پرسیدم چرا باید به شما پول بدهم؟ من که به شما گفتم نیازی نیست همراه‌مان بیایی و خودمان پیدا خواهیم کرد. پاسخ داد که در یک موقعیت اضطراری است و نیاز به پول دارد. وقتی دید نمی‌دهم، گفت پس لطفا سه هزار بدهید. از او برای راهنمایی‌اش تشکر کرده و به وندان گفتم برویم....

ادامه نوشته

سفر به سرزمین آریاییها: سفرنامه افغانستان

این سفرنامه‌ام، بالاخره پس از چهار سال و چند بار جابجایی بین ناشر و. سرمایه‌گذار و...، به شکل کتاب و در 344 صفحه منتشر شد. البته یک ماهی می‌شود منتشر شده، اما چون نسخه الکترونیکی‌اش برای نوروز با 50% تخفیف، از امروز تا پایان تعطیلات نوروزی (سیزده به در) در کتابفروشی آنلاین طاقچه است، آنرا معرفی می‌کنم. نسخه کاغذی این کتاب را هم در کتابفروشی‌های روبروی دانشگاه تهران (همچون آگاه، ققنوس و...)، مشهد (کافه کتاب آفتاب) و احتمالا دیگر شهرهایی که آگاه نیستم خریداری کنید. البته می‌توانید آنرا از مرکز پخش ققنوس به‌صورت اینترنتی سفارش داده تا با پست برای‌تان نسخه کاغذی فرستاده شود.

همچنین برای آدرس کتابفروشی‌های تهران و شهرستانها که این کتاب را دارند، ادامه مطلب را بخوانید.

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان، بخش سوم

منتشرشده در انسان‌شناسی و فرهنگ

...گشت کوتاهی در فرودگاه زدم. فرودگاه بسیار کوچکی دارد. نامش چنگیزخان است. کلا توی مغولستان هر جا می‌روید با نمادهای چنگیزخان سر و کار خواهید داشت.از خودپرداز فرودگاه با کارت واقف بانک ترکیه‌ام پنجاه هزار «توگروگ» (Tِögrِög) گرفتم. هر توگروگ که واحد پول‌شان است، پانزده ریال ما می‌شود...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان (2) همچنان در پیچ و خم روادید

اینکه کشوری کوچک به نام مغولستان با سه میلیون جمعیت، در ترکیه هم سفارتخانه دارد و هم کنسولگری، و چندین پرواز بین دو کشور وجود دارد، نیازمند کمی توضیح است. مغولستان برای هویت ترکیه بسیار مهم است. نخستین نوشته‌های ترکی که در سده هشتم میلادی بر روی چندین ستون سنگی نوشته شده، در خاک مغولستان هستند. همچنین یکی از نخستین حکومتهای ترکی در سرزمینی بر پا شد که مغولستان بخش عمده آن است. به‌علاوه اینکه زبان مغولی و ترکی جزو یک خانواده زبانی بوده و هنوز برخی واژه‌های مشترک دارند...

ادامه نوشته

سفرنامه مغولستان (1): خوان اول: جنگ رستم و چنگیز برای گرفتن روادید مغولستان

هشدار! همین آغاز کار بگویم که اگر به دنبال به دست آوردن اطلاعات مستقیم درباره فرهنگ، مردمان و سرزمین مغولستان هستید، این بخش و قسمتی از بخش دوم سفرنامه را نخوانید. چرا که تنها زجه و مویه‌های من است در برابر کوه مشکلات روادید مغولستان را گرفتن. اما اگر واقعا می‌خواهید به مغولستان سفر کنید، حتما این بخش را بخوانید تا بدانید روادید این کشور چه دردسرهایی برای‌تان دارد...

ادامه نوشته

سفر جاده ابریشم

(تصویر: آرامگاه امیراسماعیل سامانی در بخارای شریف)

در شهریور امسال فرصتی دست داد تا سفری نسبتاً کوتاه و فشرده به بخشی از سرزمینهایی که روزگاری جاده ابریشم از آنها می‌گذشت داشته باشم. در این سفر به‌طور زمینی از مرز سرخس به ترکمنستان رفته، پس از بازدید از عشق‌آباد (پایتخت کنونی)، از نسا (پایتخت اشکانیان)، روستای میهنه (آرامگاه ابوسعید ابوالخیر)، مرو (پایتخت سلجوقیان و یکی از چهار مرکز خراسان بزرگ) دیدن کرده و از مرز زمینی به ازبکستان بروم. در این کشور نیز از بخارای شریف (پایتخت سامانیان)، سمرقند (پایتخت تیمور لنگ) و تاشکند (پایتخت کنونی) دیدن کردم. آخرین کشور، تاجیکستان بود که از ازبکستان هم زمینی به این کشور رفته و از خجند (در شمال این  کشور)، شهر پنجکنت (از شهرهای تاریخی و باستانی)، روستای پنجرود (زادگاه و آرامگاه رودکی) و دوشنبه (پایتخت کنونی) بازدید کرده و با هواپیما به ایران برگردم. واقعیت این است که از نوشتن سفرنامه کامل این سفر، فعلا ممطئن نیستم. برای همین قولی نمی‌دهم. اما گلچین تصاویر همه شهرهایی که رفتم را به همراه توضیحاتی چکیده در صفحه فیس‌بوکم منتشر کرده‌ام (Amir Hashemi Moghaddam). کافی است در همین نوشته روی نام هر کدام از شهرها کلیک کنید تا تصاویر و توضیحات مربوط به آن در فیس‌بوکم بیاید.