امیر هاشمی مقدم

سال گذشته انتشارات «کارا کارگا» در ترکیه آغاز به نشر کتابهایی درباره افسانه‌های کشورهای گوناگون کرد. از جمله افسانه‌های ایرانی، عبری، ژاپنی، وایکینگی و هندی و... . اما در این میان، افسانه‌های ایرانی (عکس زیر) با استقبالی بسیار گسترده روبرو شد؛ به گونه‌ای که در این یکسال، به چاپ بیست و یکم رسیده و همین باعث شده جلد دوم افسانه‌های ایرانی هم منتشر شود. در حالی‌که دیگر کتابهای این مجموعه، نه با چنین استقبالی روبرو شده و نه جلد دوم برای هیچکدام‌شان منتشر شده است.

دیروز که گذرم به کتابفروشی «دوست» در آنکارا افتاد، جلد دوم افسانه‌های ایرانی را هم خریدم (که از قضا داستانهای این جلد، افسانه‌های ما بختیاری‌هاست که صد سال پیش توسط لوریمر گردآوری شده است). پیش از این درباره علاقمندی ترکیه‌ای‌ها به موسیقی ایرانی (در همین کانال) نوشته بودم. همین توانمندی درباره زبان فارسی هم در ترکیه دیده می‌شود که جداگانه درباره‌اش خواهم نوشت.

اینها توانمندی‌های فرهنگی ایران در ترکیه است که بی‌هیچ زحمتی زمینه‌اش فراهم بوده و تنها نیاز به پروراندن دارد. همانگونه که تاکنون در چندین یادداشت دیگر هم نوشته‌ام، شوربختانه رایزنی فرهنگی ایران در ترکیه، هر چیزی که برایش مهم باشد، فرهنگ برایش چندان موضوعیتی ندارد. این در حالی است که فعالیت قوم‌گرایان و تجزیه‌طلبان آذری/ترک ایرانی در ترکیه گسترش یافته و در انفعال رایزنی فرهنگی، بخشی از کتابهایی که درباره/علیه ایران در ترکیه منتشر می‌شود را به خود اختصاص داده است. یعنی کنجکاوی و اشتیاق ترکیه‌ای‌ها درباره ایران، دارد به سوی کتابها و آثاری می‌رود که توسط تجزیه‌طلبان درباره ایران نوشته می‌شود. اگر این فرایند ادامه یابد، بی‌گمان در تغییر نگاه ترکیه‌ای‌ها به ایران اثرگذار خواهد بود. به نظر می‌آید یکی از مهمترین وظایفی که رایزنی فرهنگی ایران در ترکیه (همچون دیگر کشورها) دارد، پیگیری هرگونه خبر، کتاب، مقاله، فیلم، موسیقی و... است که درباره ایران در ترکیه منتشر می‌شود تا:

1- موضوعاتی که مربوط به ایران بوده و برای ترکیه‌ای‌ها جالب است را شناسایی کرده و بر پایه آن، برای گسترش فرهنگ ایرانی تلاش کند؛

2- تحریفات و موضوعات نادرستی که درباره ایران منتشر می‌شود را پیگیری و اصلاح کرده یا جوابیه بدهد.

یکی از دلایلی که با وجود این همه اشتیاق در ترکیه، کمتر گردشگران ترکیه را در ایران می‌بینیم، اخبار بسیار سیاه‌نمایی‌شده درباره ایران است که یا از رسانه‌های غربی در رسانه‌های ترکیه ترجمه می‌شود، یا توسط تجزیه‌طلبان، قوم‌گرایان و ایرانیانی که می‌خواهند به هر قیمتی پناهندگی بگیرند، در ترکیه منتشر می‌شود. رایزنی فرهنگی ایران از کنار همه اینها به سادگی می‌گذرد. تنها فعالیت همیشگی و آشکاری که رایزنی فرهنگی ایران در ترکیه زیاد انجام می‌دهد، برگزاری دعای کمیل در شب‌های جمعه است که حتی در آن مورد هم نتوانسته از جمعیت چند ده هزار نفری ایرانیان در آنکارا، به اندازه انگشتان دو  دست مخاطب جمع کند.

دیگر یادداشت‌های مرا می‌توانید در کانال تلگرامی مقدمه (اینجا) بخوانید.